Các loại nốt ruồi thường có những đặc điểm khác nhau và hầu hết đều vô hại. Chúng không lây và không gây đau, ngứa hoặc chảy máu. Một nốt ruồi có thể tồn tại đến 50 năm. Tuy nhiên, hãy đến gặp bác sĩ da liễu nếu bạn nghi ngờ rằng nốt ruồi có những biểu hiện bất thường.
1. Nốt ruồi là gì?
Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể chúng ta. Nốt ruồi trên da (“nevus” hoặc “nevi” là thuật ngữ y tế) là những nốt ruồi mọc trên da của bạn có màu từ tông da tự nhiên đến nâu hoặc đen. Nốt ruồi có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên da hoặc niêm mạc của bạn, xuất hiện đơn lẻ hoặc theo nhóm.
Hầu hết các nốt ruồi trên da xuất hiện trong thời thơ ấu và trong 20 năm đầu đời. Ở tuổi trưởng thành, một người có từ 10 đến 40 nốt ruồi là điều bình thường.
Vòng đời của một nốt ruồi trung bình là khoảng 50 năm. Khi nhiều năm trôi qua, nốt ruồi thường thay đổi chậm, trở nên nhô cao và có màu nhạt hơn. Thông thường, lông có thể phát triển trên nốt ruồi. Một số nốt ruồi sẽ không thay đổi và một số sẽ từ từ biến mất theo thời gian.
2. Vì sao có nốt ruồi?
Nốt ruồi xảy ra khi các tế bào trên da của bạn phát triển thành một cụm thay vì lan rộng khắp da. Hầu hết các nốt ruồi được tạo ra từ các tế bào gọi là tế bào sắc tố, tạo ra sắc tố mang lại màu sắc tự nhiên cho làn da của bạn.
Các yếu tố nguy cơ đối với nốt ruồi trên da đó là ánh sáng mặt trời quá mức. Nốt ruồi có thể sẫm màu hơn sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, khi mang thai và trong tuổi dậy thì. Khi mang thai, các nốt ruồi thường thay đổi đồng đều do ảnh hưởng của nội tiết tố. Ví dụ, chúng có thể tối đi hoặc trở nên lớn hơn. Tuy nhiên, nếu nốt ruồi thay đổi bất thường hoặc không đồng đều, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được đánh giá chính xác.
3. Các loại nốt ruồi
Nốt ruồi được phân thành nhiều loại như sau:
- Nốt ruồi thông thường: Đây là một nốt ruồi bình thường, một nốt ruồi nhỏ mọc trên da của bạn có màu hồng, rám nắng hoặc nâu và có một cạnh rõ ràng.
- Nốt ruồi bẩm sinh: Đây là một trong các loại nốt ruồi được phát hiện trên da khi bạn mới sinh ra. Nốt ruồi bẩm sinh xảy ra ở khoảng 1/100 người. Những nốt ruồi này có thể dễ phát triển thành u ác tính hơn những nốt ruồi xuất hiện sau khi sinh. Nếu nốt ruồi trên da của bạn có đường kính hơn 8 mm, nó có nguy cơ trở thành ung thư cao hơn.
- Nốt ruồi không điển hình hay còn gọi là vết chàm bất thường (Dysplastic Nevi): Những nốt ruồi này lớn hơn cục tẩy bút chì và có hình dạng bất thường. Nốt ruồi loạn sản có xu hướng có màu sắc không đồng đều với các tâm màu nâu sẫm và các cạnh nhạt hơn, không đồng đều. Những nốt ruồi này có xu hướng di truyền, và những người có chúng có thể có hơn 100 nốt ruồi. Nếu bạn mắc bệnh nốt ruồi loạn sản thì bạn có nhiều khả năng phát triển khối u ác tính. Bất kỳ thay đổi nào trên nốt ruồi nên được bác sĩ da liễu kiểm tra ung thư da.
4. Một số đặc điểm của nốt ruồi
Các loại nốt ruồi thường có những đặc điểm khác nhau, cụ thể:
- Nốt ruồi rất phổ biến: Hầu hết mọi người có khoảng 10 đến 40 nốt ruồi trên người.
- Hầu hết các nốt ruồi mọc trên các bộ phận của cơ thể bạn nhận được ánh sáng mặt trời (bức xạ tia cực tím). Bạn có thể thấy rằng bạn có nhiều nốt ruồi hơn khi ở dưới ánh nắng mặt trời lâu hơn.
- Nốt ruồi không lây.
- Nếu nốt ruồi trên da mềm hoặc đau, bạn cần đi khám bác sĩ da liễu.
- Nếu nốt ruồi trên da ngứa, bạn cần đi khám bác sĩ da liễu.
- Bạn cần đến gặp bác sĩ da liễu nếu nốt ruồi của bạn bị chảy máu.
- "Tổn thương sắc tố" là một thuật ngữ chung, bao gồm các loại nốt ruồi bình thường, tàn nhang do ánh nắng mặt trời hoặc các đốm đồi mồi (sần sùi). Mặc dù hầu hết các tổn thương sắc tố sẽ không trở thành ung thư, nhưng nếu có nhiều tổn thương hoặc tổn thương bất thường, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu thường xuyên để được kiểm tra da toàn diện. Theo dõi thường xuyên cho phép bác sĩ da liễu xác định những thay đổi của các tổn thương trông "đáng ngờ". Một thay đổi có thể khiến sinh thiết da (loại bỏ một mẫu nốt ruồi để kiểm tra chi tiết dưới kính hiển vi), có thể giúp xác định liệu tổn thương có phải là u ác tính hay một loại ung thư da khác hay không.
- Luôn thận trọng nếu bạn trên 30 tuổi và phát hiện một nốt ruồi mới. Nó có thể vô hại, nhưng bạn vẫn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được kiểm tra cẩn thận.
- Biến chứng đáng kể nhất là một số nốt ruồi có thể biến thành u ác tính.
5. Nên lưu ý gì khi kiểm tra nốt ruồi trên da?
Hầu hết các nốt ruồi trên da đều lành tính (không phải ung thư). Những nốt ruồi đang được quan tâm về mặt y tế là những nốt ruồi trông khác với những nốt ruồi hiện có khác trên cơ thể bạn hoặc những nốt ruồi xuất hiện trên da của bạn sau tuổi 30.
Nếu bạn nhận thấy những thay đổi về màu sắc của bất kỳ nốt ruồi nào, độ dày, kích thước hoặc hình dạng, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu. Bạn cũng nên kiểm tra nốt ruồi của mình xem chúng có chảy máu, rỉ dịch, ngứa, đóng vảy hay trở nên mềm hoặc đau hay không.
Soi da bằng gương hoặc nhờ ai đó giúp. Đặc biệt chú ý đến những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, tay, chân (đặc biệt là ở nữ), cánh tay, ngực và lưng (đặc biệt là ở nam).
Các dấu hiệu quan trọng của nốt ruồi có thể là ung thư. Nếu nốt ruồi có bất kỳ dấu hiệu nào được liệt kê dưới đây, hãy đến bác sĩ da liễu kiểm tra ngay lập tức:
- Không đối xứng: Nếu một nửa số nốt ruồi của bạn không phù hợp với nửa còn lại.
- Có ranh giới: Nếu đường viền hoặc các cạnh của nốt ruồi của bạn bị rách, mờ hoặc không đều.
- Màu sắc: Nếu màu sắc của nốt ruồi không giống nhau, nó trong suốt hoặc nó có nhiều sắc thái như rám nắng, nâu, đen, xanh lam, trắng hoặc đỏ.
- Đường kính: Nếu đường kính nốt ruồi của bạn lớn hơn cục tẩy của bút chì.
- Độ cao/sự phát triển: Nếu nốt ruồi của bạn trở nên lớn lên, cao hơn mặt da, hoặc nó thay đổi theo một khoảng thời gian ngắn.
Vị trí phổ biến nhất của khối u ác tính ở nam giới là lưng và phụ nữ là cẳng chân. U ác tính là loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ từ 25 đến 29 tuổi.
6. Có nên tẩy nốt ruồi trên da không?
Các nốt ruồi trên da bình thường (lành tính) không cần tẩy. Nếu bạn chọn loại bỏ nó, bạn sẽ có thể để lại sẹo.
Nếu bác sĩ da liễu của bạn xác định rằng nốt ruồi là một mối quan tâm, họ sẽ thực hiện sinh thiết da, trong đó một mẫu nhỏ của nốt ruồi được lấy để kiểm tra dưới kính hiển vi. Chẩn đoán thường có thể được thực hiện trong vòng chưa đầy một tuần. Nếu nốt ruồi được phát hiện là ung thư, nó cần được loại bỏ hoàn toàn.
Nếu bạn lo lắng rằng nốt ruồi đang thay đổi hoặc nếu bạn thấy những dấu hiệu đáng lo ngại, vui lòng liên hệ với bác sĩ da liễu của bạn để được kiểm tra nốt ruồi.
Đừng cố gắng tự tẩy nốt ruồi, ngay cả khi bạn đang sử dụng một số loại sản phẩm không kê đơn gây bỏng, đóng băng hoặc sử dụng tia la-de để loại bỏ các vùng da phát triển như mụn thịt, nốt ruồi và tàn nhang.
Bạn không chỉ có thể bị nhiễm trùng mà còn có thể vô tình loại bỏ khối u ác tính (ung thư da). Ung thư da có thể lây lan sang các cơ quan khác nếu không được phát hiện sớm và một cách để phát hiện là xác định nốt ruồi bất thường.
7. Có thể ngăn ngừa nốt ruồi mới được không?
Nốt ruồi là sự phát triển tự nhiên trên da không thể ngăn chặn được. Tuy nhiên, bạn có thể chủ động phòng ngừa ung thư da (hoặc phát hiện sớm) bằng cách:
- Hạn chế lượng ánh sáng mặt trời bạn nhận được.
- Bôi kem chống nắng mỗi ngày.
- Kiểm tra nốt ruồi của bạn ít nhất một lần một tháng, tìm những điểm bất thường.
Chủ động phòng ngừa ung thư da là điều quan trọng đối với sức khỏe của bạn. Điều này đặc biệt đúng nếu:
- Bạn có làn da trắng.
- Bạn có nhiều nốt ruồi trên cơ thể.
- Các thành viên trong gia đình bạn có nhiều nốt ruồi, nốt ruồi không điển hình hoặc tiền sử ung thư da.
Ngoài việc hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và sử dụng kem chống nắng mỗi ngày, việc kiểm tra các nốt ruồi của bạn sẽ làm tăng cơ hội phát hiện và điều trị sớm khối u ác tính và các loại ung thư da khác.
Các bác sĩ da liễu khuyên bạn nên khám da liễu hàng tháng. Hầu hết các nốt ruồi đều lành tính, không phải là ung thư. Nếu nhận thấy những thay đổi về màu sắc hay hình dạng của nốt ruồi, bạn hãy đến gặp bác sĩ da liễu để đánh giá nốt ruồi của bạn. Bạn cũng nên kiểm tra các nốt ruồi nếu chúng chảy máu, rỉ dịch, ngứa, có vảy, trở nên mềm hoặc đau.
8. Bạn nên tự kiểm tra nốt ruồi như thế nào?
- Thực hiện tự kiểm tra da hàng tháng: Tốt nhất là bạn nên kiểm tra da sau khi tắm, khi da vẫn còn ướt.
- Sử dụng gương soi toàn thân (nếu bạn có) cũng như gương soi cầm tay, để xem gần hơn. Nhờ một thành viên gia đình, nếu có, để được trợ giúp cho những vị trí khó hơn, chẳng hạn như lưng của bạn.
- Cố gắng kiểm tra bản thân theo cùng một cách hàng tháng để tránh bỏ sót bất kỳ khu vực nào. Bắt đầu từ đầu của bạn và làm việc theo cách của bạn. Nhìn vào tất cả các vùng trên cơ thể bạn (bao gồm cả mặt trước, mặt sau và hai bên của mỗi vùng, và móng tay, móng chân của bạn). Ngoài ra, hãy nhớ kiểm tra các vùng “khuất”: Giữa ngón tay và ngón chân, bẹn, lòng bàn chân và mặt sau của đầu gối.
- Đừng quên kiểm tra kỹ da đầu và cổ để tìm nốt ruồi.
- Theo dõi tất cả các nốt ruồi trên cơ thể bạn và chúng trông như thế nào. Chụp ảnh với thước kẻ trong đó và ghi ngày tháng. Bằng cách đó, bạn sẽ nhận thấy các nốt ruồi có thay đổi hay không. Nếu chúng thay đổi theo bất kỳ cách nào (về màu sắc, hình dạng, kích thước, đường viền, v.v.) hoặc nếu bạn phát triển một vết loét không lành, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu. Đồng thời yêu cầu bác sĩ da liễu khám bất kỳ nốt ruồi mới nào mà bạn cho là đáng ngờ.
Bạn nên luôn nghi ngờ về một nốt ruồi mới phát triển sau tuổi 30. Nhiều nốt ruồi xuất hiện sau tuổi 30 là những nốt ruồi vô hại do tuổi tác chứ không phải là nốt ruồi ác tính. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy sự phát triển mới, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu. Bác sĩ sẽ kiểm tra sự phát triển và thực hiện sinh thiết da, nếu được chỉ định.
Nốt ruồi có thể phát triển ở bất kỳ bề mặt da hoặc niêm mạc (miệng, mắt, bộ phận sinh dục). Nếu bạn đã từng bị u ác tính hoặc có tiền sử gia đình mắc u ác tính, ngoài việc khám định kỳ bởi bác sĩ da liễu, bạn nên khám sức khỏe định kỳ hàng năm với nha sĩ, bác sĩ nhãn khoa và bác sĩ phụ khoa để tìm nốt ruồi ở những chỗ này các vị trí đặc biệt.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: my.clevelandclinic.org