Phải nói là “đặc biệt” một bản tin dự báo thời tiết vừa phủ sóng nhiều kênh truyền hình lớn trên thế giới trong vài ngày qua đã truyền tải nhiều cảm xúc và thông điệp nhân văn đầy tình người.
Bản tin này rất đặc biệt, nó đặc biệt và lạ lẫm ở chỗ người dẫn chương trình (MC) là các em nhỏ với những dự báo về tương lai của chính các em trước những rủi ro, biến động từ cuộc khủng hoảng khí hậu. Ai xem xong cũng phải muốn là một cái gì đó, để thay đổi khí hậu này.
Đây là sáng kiến được hợp thành bởi Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và kênh truyền hình chuyên về thời tiết The Weather Channel (Mỹ) phối hợp thực hiện. Nhằm đem lại cho người xem một cái gì đó rất mới mẻ và tình hình biến đổi khí hậu đang diễn ra hết sức phúc tạp trên trái đất này.
Đây là bản tin dự báo về biến đổi khí hậu dài 1 phút thể hiện bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau như: Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Arab, Hindi, Swahili, Thái và Bồ Đào Nha… được phát sóng tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên nhiều kênh truyền hình cũng như nền tảng trực tuyến.
Trong bản tin, các MC nhí cập nhật thông tin thời tiết, cùng với một bản đồ thế giới cho thấy nhiệt độ Trái đất tiếp tục tăng. Băng tan, nhiệt độ mỗi năm một tăng đã ảnh hưởng lớn đến đời sống của con người.
Sau đó, chương trình đưa ra các dự báo khí hậu đến năm 2050 với hình ảnh cháy rừng, cảnh nhà cửa đổ sập do nước sông, biển dâng cao, hạn hán diễn ra ở nhiều nơi, nước biển ngày càng xâm nhập vào sâu trong đất liền.
Ngài Tổng Thư ký WMO Celeste Saulo nhấn mạnh, quyết định của chúng ta hôm nay sẽ định hình cuộc sống của những thế hệ mai sau. Chiến dịch này là lời kêu gọi hành động khẩn cấp vì tương lai của con người và hành tinh xanh. Đây cũng là bản tin nhằm thức tỉnh đối với nhiều người, đặc biệt là trẻ em, tương lai của các em phụ thuộc vào chính hành động của chúng ta tại thời điểm này và ngay bây giờ.
Theo nghiên cứu mới nhất của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) ước tính khoảng 1 tỷ trẻ em trên thế giới đang đối mặt nguy cơ cao chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, làm gia tăng các nguy cơ với trẻ em như tình trạng khan hiếm nước sạch, bệnh tật, ô nhiễm không khí, các hình thái thời tiết cực đoan... tất cả yếu tố môi trường được coi là có ảnh hưởng nghiêm trọng tới quá trình sinh trưởng của trẻ trong giai đoạn hoàn thiện cơ thể từ ý thức đến thể chất.
Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell cho rằng những hậu quả này thật sự khắc nghiệt.Theo UNICEF, các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu đã khiến 43,1 triệu trẻ em ở 44 quốc gia phải rời bỏ quê hương trong vòng 5 năm qua, trong đó 95% số trẻ em phải di tản do bão lũ. Bên cạnh đó là tình trạng nóng lên của trái đất, đã có rất nhiều người mất nhà cửa, phải di dân đến vùng đất mới để sinh sống.
Theo chuyên gia Laura Healy của UNICEF cho biết, những dữ liệu được công bố chỉ là phần nổi của tảng băng, bởi hậu quả của biến đổi khí hậu đối với trẻ em trên thực tế còn nghiêm trọng hơn nhiều lần, không có số liệu nào đo đếm nổi. Nhiều nơi không có nước ngọt để sinh hoạt, nạn đói hoành hành khiến rất nhiều trẻ em phải bỏ mạng.
Chính nữ chuyên gia nhấn mạnh, những trẻ em bị ảnh hưởng bởi các hình thái thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu còn phải đối mặt với những tổn thương khác như bị tách khỏi cha mẹ hoặc trở thành nạn nhân của những đường dây buôn người. Kéo theo hàng loạt vấn đề nhức nhối khác do biến đổi khí hậu đem lại, ảnh hưởng lớn đến quyền trẻ em.
Một điều đáng lưu tâm, UNICEF cũng dự đoán tình trạng lũ lụt do nước sông, biển dâng cao có thể sẽ khiến 96 triệu trẻ em phải di tản trong vòng 30 năm tới, trong khi tình trạng gió lốc cũng có thể buộc 10,3 triệu trẻ em phải rời bỏ quê nhà ra đi tìm miền đất mới.
Có thể giật mình với con số gần 23 triệu người phải di tản trong 5 năm qua, Trung Quốc, Ấn Độ và Philippines trở thành những quốc gia có số người phải di tản do biến đổi khí hậu nhiều nhất thế giới. Sự sa mạc hóa do biến đổi khí hậu, nước biển dân và nhiệt độ trái đất ngày càng lớn đã khiến phần đông dân số của các nước này tản cư.
Tuy nhiên, theo cách nhìn nhận của UNICEF, các quốc gia nêu trên có số người di tản nhiều nhất bởi họ là những nước có dân số đông hàng đầu thế giới và cũng do những kế hoạch sơ tán phòng ngừa trước thiên tai của chính phủ các nước này. Đây cũng là điều đáng mừng hơn lí do được cho là sự biến đổi khí hậu gây ra.
Khác xa so với các quốc gia trên các nước ở châu Phi và những quốc đảo nhỏ lại là những nơi có số trẻ em phải di tản nhiều nhất. Theo thống kê mới nhất, khoảng 76% tổng số trẻ em ở Cộng hòa Dominica phải di tản trong 5 năm gần đây, trong khi đó con số này ở Cuba và đảo Saint-Martin, phía bắc Caribe, là 30%.
Có thể nói biến đổi khí hậu là một trong rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc quyền trẻ em không được thực thi đầy đủ. Phó Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc Nada Al-Nashif khẳng định, bảo trợ xã hội toàn diện là điều cần thiết để bảo đảm quyền trẻ em được tôn trọng, bảo vệ và thực thi ở mọi quốc gia, trong mọi hoàn cảnh. Nhưng điều này dường như trở lên xa vời ở các quốc gia này, bởi nó cần một giải pháp đồng bộ, cũng như sự chung tay, hợp lực của tất cả các quốc gia trên thế giới.
Trong một lần trả lời giới truyền thông bà Nada Al-Nashif cho biết, Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em và Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa nêu rõ, tất cả trẻ em đều có quyền được hưởng an sinh xã hội và các biện pháp bảo trợ xã hội phải sẵn có, đầy đủ và dễ tiếp cận.
Tuy nhiên, điều này càng trở lên xa xỉ bởi theo báo cáo năm 2023 của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và UNICEF, hơn 1,77 tỷ trong số 2,4 tỷ trẻ em trên toàn thế giới không được tiếp cận bảo trợ xã hội đầy đủ.
Tình trạng thiếu bảo trợ xã hội trong thời thơ ấu có tác động lâu dài đến hạnh phúc, sự phát triển, sức khỏe và kết quả học tập của trẻ em; ảnh hưởng việc trẻ em được hưởng các quyền con người, bao gồm quyền sống, quyền được giáo dục, sức khỏe, sống đầy đủ và quyền được vui chơi đó là mục tiêu tốt đẹp mà mọi người trên thế giới đang hướng tới để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn
Bùi Việt
