Liên tục đưa ra các lời khuyến cáo về hiện tượng trời bỗng dưng tối sầm và sau đó xảy ra mưa đá có thể lặp lại vào ngày 5/4 hoặc 6/4 ở các tỉnh miền Bắc do sự giao tranh giữa khối khí lạnh tràn xuống với đợt nắng nóng đang diễn ra, được các chuyên gia về dự báo thời tiết đưa ra những lời cảnh báo.
Xuất hiện nhiều hơn những cơn mưa đá
Năm nay, bắt đầu từ hiện tượng thời tiết bất thường này, bắt đầu từ trưa 29/3/ 2024, tại thành phố Yên Bái và các huyện lân cận như: Yên Bình, Văn Yên, Văn Chấn… lại tiếp tục xuất hiện cảnh tượng bầu trời đang sáng bỗng tối đen như mực ban ngày mà ngỡ như đêm.
Chỉ ít phút sau đó là một cơn mưa rào kèm theo dông lốc đã xuất hiện, một số nơi đã xuất hiện mưa đá. Trời đang ban ngày bỗng chuyển sang ban đêm, đã nhận được sự thu hút qua tâm rất lớn từ cộng đồng mạng. Nhiều người tỏ ra ngạc nhiên vì hiện tượng này mới xuất hiện khiến không ít người bất ngờ. Nhưng thực ra đây là hiện tượng rất bất thường của thời tiết năm nay.
Không chỉ có Yên Bái, sáng ngày 29/3, thành phố Vinh (Nghệ An) trời cũng bắt đầu đổ mưa, bầu trời cũng tối sầm như mực, các phương tiện phải bật đèn để di chuyển, nhiều người dân không dám bước ra khỏi nhà. Mặc dù mới đầu giờ sáng, bầu trời chuyển sang tối đen kèm theo mưa gió, sấm chớp, mặc dù trước đó, trời đã sáng bình thường. Chỉ khoảng 10 phút, bầu trời đen kịt, mọi người cứ ngỡ ban đêm không phải ban ngày.
Buổi sáng thì Nghệ An, ngay buổi chiều 29/3, hiện tượng thời tiết cũng như vậy, trời đang sáng bỗng chốc tối đen như mặc xảy ra một số khu vực các huyện, thành phố trên địa bàn Quảng Ninh như Hạ Long, Cẩm Phả... xuất hiện dông, lốc, mưa lớn, thậm chí có nơi mưa đá khiến nhiều cột điện, cây cối bị đổ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và đi lại của người dân.
Theo cảnh báo của cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh, trong chiều cùng ngày, mưa dông gây mưa rào, hiện tượng thời tiết bất thường cho các khu vực: Bình Liêu, Tiên Yên, Đầm Hà, Móng Cái, Ba Chẽ, Cẩm Phả, Vân Đồn, Hạ Long, Uông Bí, Quảng Yên và Cô Tô. Trong mưa dông với hiện tượng thời tiết bất thường, cần đề phòng có sét và gió giật mạnh.
Qua trao đổi với PV, TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, nguyên nhân xảy ra hiện tượng này là do sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa các tầng khí quyển. Khoảng thời gian từ 31/3-4/4 xảy ra một đợt nắng nóng khiến nền nhiệt bề mặt đất tăng cao thuận lợi cho việc bốc hơi nước dẫn đến hiện tượng “dị thường” về lại thời tiết này.
Hiện tượng thời tiết, trời đang sáng bỗng dưng tối sầm và sau đó xảy ra mưa đá có thể lặp lại vào ngày 5/4 hoặc 6/4 ở các tỉnh miền Bắc. Vấn đề này, được các chuyên gia đưa ra cảnh báo: “Cụ thể, đến ngày 5/4 hoặc 6/4 có không khí lạnh về sẽ gây sự ngưng tụ hơi nước với mật độ cao và hình thành các cột mây cao từ 8.000-10.000 mét, nơi hơi nước kết tinh thành các tinh thể đá”.
Các tinh thể nước đá bị lực hấp dẫn làm rơi xuống tầng thấp hơn, nhưng chúng lại bị hơi nóng từ bề mặt đất đẩy ngược lên tầng trên lạnh hơn và kết tinh thêm hơi nước cho đến khi nào hình thành cục đá đủ lớn và chống lại được lực đẩy của hơi nóng thì nó rơi xuống đất thành mưa đá.
Khi quan sát thấy gió lốc, bầu trời đen kịt là lúc mà cột mây đậm đặc và cao che kín ánh sáng mặt trời. Khi đó mọi người nên vào nhà tránh trú, đưa xe cộ vào nơi có mái che kẻo vỡ gương, vỡ đèn. Mưa đá nếu xảy ra chỉ trong khoảng thời gian ngắn dưới 20 phút và thường không lặp lại trong cùng 1 ngày ở 1 địa điểm. Mọi người cần theo dõi sát sao dự báo thời tiết để đề phòng.
Đề phòng mưa đá xuất hiện ở miền núi
Theo ông Vũ Anh Tuấn, Phó phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cho biết khu vực các tỉnh miền núi phía Bắc đang chịu tác động của ba hình thái thời tiết.
Loại hình thời tiết này, đó là không khí lạnh yếu liên tục tăng cường xuống miền Bắc, vùng áp thấp nóng phía tây phát triển mở rộng và hội tụ gió ở độ cao 5.000 m di chuyển từ tây sang đông.
Tổ hợp ba yếu tố này kết hợp tạo nên xáo động không khí rất lớn ở Bắc Bộ, đặc biệt là các tỉnh miền núi", ông Tuấn nói, cho rằng hiện tượng này không bất thường nhưng nó “dị thường” bởi nó xuất hiện nhiều hơn so với mọi năm.
Thông thường,hàng năm, mưa đá xuất hiện vào thời điểm giao mùa từ lạnh sang nóng (từ tháng 2 đến 5) hoặc ngược lại từ nóng sang lạnh (tháng 10-11) nhưng năm nay số lượng mưa đá lớn, xuất hiện tần xuất ngày càng nhiều lên.
Có một điều đáng nói, việc dự báo mưa dông, mưa đá tương đối khó vì phải xác định được khu vực hội tụ gió cũng như xáo động lớn trong không khí. Theo các chuyên gia, ngay cả khi xác định được khu vực có xáo động lớn thì cũng chưa chắc đã xảy ra mưa dông, mưa đá. Hiện, cơ quan khí tượng không chỉ nước ta mà các nước trên thế giới cũng chỉ dự báo được trước 24 giờ và cảnh báo trước 30 phút đến 3 giờ với các khu vực cụ thể.
Việc làm cấp bách và đầu tiên để giảm thiểu thiệt hại do mưa đá, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống thiên tai khuyến cáo người dân cần nhận biết các dấu hiệu: Đó là đám mây hình bầu vú đen sẫm kéo đến, gió mạnh, nhiệt độ không khí giảm mạnh. Nếu đang đi ngoài đường mà gặp mưa đá, người dân nên dừng lại tìm chỗ trú ẩn, đội mũ bảo hiểm tránh đá rơi vào đầu, chờ đá trên đường tan hết mới tiếp tục đi để tránh trơn ngã. Đặc biệt là các vùng núi, đề phòng núi lở và lũ quét gây ra.
Các chuyên gia cảnh báo cũng khuyến nghị, người dân cần thường xuyên kiểm tra tình trạng của mái nhà và gia cố mái, những chỗ trọng yếu nên sử dụng vật liệu có thể chống chịu va đập. Mái nhà nên dốc xuống hai bên giúp giảm lực tác động từ mưa đá. Với hoa màu dễ bị nát dập, người dân có thể dựng giàn che dọc theo luống, nhằm giảm bớt các thiệt hại do mưa đá gây ra.
Bùi Việt
